Οι Μιστιώτες ήταν οι πρόμαχοι της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού.

Η δισυπόστατη Εκκλησία των Αγίων Βασιλείου - Βλασίου στο χωριό Μιστί της Επαρχίας Νίγδης Καππαδοκίας (1840-1844), βυζαντινού ρυθμού, σπάνιος τύπος δεκάτρουλου ναού. Ένας από τους μεγαλύτερους ναούς της Ανατολής και ο μεγαλύτερος της Καππαδοκίας....Είναι η πίσω πλευρά του ναού όπου και φαίνεται το ιερό.

Οι Μιστιώτες ήταν πάντοτε, μαζί με τους άλλους Έλληνες της Καππαδοκίας, οι πρόμαχοι της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού. Οι Ακρίτες του Βυζαντίου που τόσο πολύ τους τραγούδησε η λαϊκή μούσα. Στα βυζαντινά χρόνια ήταν καστροπολεμίτες. Το Μισθί πρέπει να ήταν το μεγάλο Βυζαντινό κάστρο «Μισθεία». Το Μιστί έχει πολύ μεγάλη ιστορία.
Σε έγγραφα της Μητρόπολης Καισαρείας, της έδρας του Αγίου Βασιλείου, αναφέρεται πως τα πρώτα χριστιανικά χρόνια, πριν το 313 μ. Χ. υπαγόταν στην επαρχία της Λυκαονίας και λόγω του αμιγούς ελληνοχριστιανικού πληθυσμού του, ήταν επισκοπική έδρα με την ονομασία «Επισκοπή Μισθίων», ανήκοντας εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Ικονίου. Στα μετέπειτα χρόνια και συγκεκριμένα στα χρόνια του αυτοκράτορα Λέοντα Σοφού, όπως αναφέρει ο Λεβίδης Αναστάσιος, τιμήθηκε να είναι αρχιεπισκοπική έδρα. Αυτό και μόνο το γεγονός, φανερώνει τη θρησκευτικότητα και την ποιότητα των Μιστιωτών.
Στο παλιό υπόγειο χωριό τους, υπήρχαν τα ερείπια του ναού του Αγίου Βλασίου, της Αγίας Μαρίνας και των άλλων λαξευμένων παρεκκλησιών, τα οποία δεν υπάρχουν σήμερα. Υπόγειες εκκλησίες υπήρχαν και έξω από το χωριό, όπως αυτή του Προφήτη Ηλία. Ανάμεσα στα έτη 1840-1844, έχτισαν οι φτωχοί Μιστιώτες, με ενέργειες του μητροπολίτη Σωφρονίου, έναν από τους μεγαλύτερους ναούς της Ανατολής και το μεγαλύτερο της Καππαδοκίας. Το σπανιότατο δεκάτρουλο δισυπόστατο ναό των Αγίων Βασιλείου και Βλασίου, βυζαντινού ρυθμού.

mikrasiatwn.wordpress.com